Czym jest mediacja?
Mediacja to nieformalna i poufna metoda rozwiązywania sporów i konfliktów, w której osoba trzecia – bezstronny i neutralny mediator – wspiera strony w poszukiwaniu rozwiązania konfliktu, usprawnia komunikację, a także łagodzi powstające napięcia. Jej celem jest osiągnięcie dobrowolnego porozumienia satysfakcjonującego wszystkie strony sporu.
Mediacja może być prowadzona na podstawie skierowania sądu lub umowy o mediację (mediacje pozasądowe).
Mediacja może być prowadzona na podstawie skierowania sądu lub umowy o mediację (mediacje pozasądowe).
Kim jest mediator?
Mediator to neutralna i bezstronna osoba trzecia, którą strony uwikłane w konflikt wybrały do prowadzenia mediacji. Mediator czuwa nad przebiegiem postępowania mediacyjnego, pomaga stronom we wzajemnej komunikacji, wspiera w odnalezieniu wspólnych i indywidulanych interesów stron oraz w wypracowaniu rozwiązania sprzyjającego osiągnięciu obopólnych korzyści. Należy jednak zwrócić uwagę, że mediator nie rozstrzyga kto ma rację w sporze i nie podejmuje decyzji w sprawie.
Jakie sprawy nadają się do mediacji?
Mediacja znajduje zastosowanie w różnych dziedzinach życia społecznego. Może być prowadzona we wszystkich sprawach, w których prawo dopuszcza zawarcie ugody. Jednakże do wszczęcia postępowania mediacyjnego konieczna jest zgoda wszystkich stron sporu.
Czy droga sądowa to dobre rozwiązanie?
Postępowanie sądowe w większym stopniu koncentruje się na prawach i obowiązkach niż na prawdziwych interesach stron sporu. Skupia się na tym, aby ustalić kto naruszył normy obowiązującego prawa i na tej podstawie rozstrzygnąć sprawę. Nie zaś na tym, aby odkryć i usunąć rzeczywiste źródła konfliktu oraz doprowadzić do pojednania stron. Do tego konfrontacja zdecydowanie nie służy wzajemnej szczerości i nie pomaga w osiągnięciu porozumienia. Działaniom pojednawczym nie sprzyjają także sztywne i formalne ramy procesu sądowego. Warto w tym miejscu podkreślić, że w sądzie zwykle jedna strona wygrywa, a druga przegrywa.
Mediacja - alternatywa dla sądu
Mediacja jest narzędziem efektywnego i konstruktywnego zarządzania konfliktem. W odróżnieniu od procesu sądowego, pozwala stworzyć przestrzeń do szczerej i otwartej rozmowy, która sprzyja ujawnianiu ukrytych problemów oraz ich rozwiązywaniu. Co ważne, osoby uczestniczące w mediacji mają równe prawa i są traktowane jednakowo. Nikt też nie narzuca im rozwiązania. To same strony decydują o przebiegu postępowania i jego wyniku. Do mediację cechuje duża elastyczność oraz brak formalizmu. Jest także zdecydowanie szybsza i tańsza niż postępowanie sądowe. Co więcej, w mediacji nie ma przegranych – tu obie strony wygrywają.
Co to są mediacje sądowe?
Mediacje sądowe (instytucjonalne) to mediacje prowadzone na podstawie postanowienia sądu. Celem mediacji zinstytucjonalizowanych jest danie stronom szansy na polubowne zakończenie sporu. Metoda ta jest coraz częściej wybierana przez sąd jako skuteczna droga do wypracowania porozumienia. Przy czym, sąd może skierować strony do mediacji zarówno z urzędu, jak i na wniosek stron sporu. Co więcej, sprawa może trafić do mediacji na każdym etapie postępowania sądowego. Jeżeli, w wyniku przeprowadzonej mediacji, strony dojdą do porozumienia, wówczas następuje podpisanie ugody. Należy przy tym podkreślić, że ugoda zawarta przed mediatorem, po zatwierdzeniu jej przez sąd, ma moc prawną ugody zawartej przed sądem i kończy postępowanie sądowe w sprawie.
Co to są mediacje umowne?
Mediacje umowne, zwane również kontraktowymi, prywatnymi lub pozasądowymi, to rodzaj mediacji, w których strony zawierają umowę dotyczącą poddania sporu pod rozwiązanie w drodze mediacji. Podstawą wszczęcia postepowania mediacyjnego jest tu umowa zawarta pomiędzy stronami konfliktu i mediatorem. Z mediacji umownej strony mogą skorzystać przed rozpoczęciem sprawy sądowej, jak również w jej toku. Co ważne, skuteczne wszczęcie mediacji kontraktowej przerywa bieg przedawnienia sprawy. Następstwem wypracowania porozumienia jest podpisanie ugody, która na wniosek stron może zostać złożona w sądzie. W tej sytuacji, ugoda zawarta przed mediatorem, po zatwierdzeniu jej przez sąd, również ma moc prawną ugody zawartej przed sądem. Warto przy tym zaznaczyć, że niepomyślne zakończenie postępowania mediacyjnego (brak ugody) nie zamyka drogi sądowej.
Niezależnie od tego, czy mediacje prowadzone są na podstawie skierowania sądu czy na podstawie umowy o mediację, obowiązują w nich te same zasady i standardy.
Podstawowe zasady mediacji
Dobrowolność – mediacja jest dobrowolna i przeprowadzana jest wyłącznie za zgodą wszystkich stron sporu. Co oznacza, że wobec uczestników mediacji nie może być stosowana żadna forma presji czy nacisku zarówno w kwestii udziału w mediacji, jak i zawierania porozumienia. Dodatkowo każdy z uczestników może wycofać się w dowolnym momencie postępowania mediacyjnego. Strony powinny również zaakceptować osobę mediatora oraz jego pomoc w dochodzeniu do porozumienia.
Bezstronność – strony w mediacji mają równe prawa i powinny być traktowane jednakowo. Z tego powodu mediator jako bezstronna i wolna od uprzedzeń osoba, nie ocenia, nie faworyzuje oraz nie opowiada się po żadnej ze stron. Jego zadaniem jest pomaganie, w równym stopniu każdej ze stron, w poszukiwaniu satysfakcjonującego rozwiązania.
Neutralność – mediator jest neutralny wobec przedmiotu sporu. Oznacza to, że stara się, aby jego poglądy, wyznawane wartości czy przekonania nie wpływały na sposób postrzegania przedmiotu sporu. Co ważne, wynagrodzenie mediatora w żaden sposób nie może być powiązane z wynikiem mediacji. Do tego mediator nie narzuca stronom własnych rozwiązań, ani też nie ocenia propozycji rozwiązań zgłaszanych przez uczestników. Jest on rzecznikiem rzetelnej procedury sprzyjającej osiągnięciu dobrowolnego porozumienia.
Poufność – mediacje nie są jawne. A to znaczy, że cały przebieg postępowania mediacyjnego oraz jego wynik objęte są tajemnicą. Z tego względu mediator, strony, jak również inne osoby biorące udział w mediacji, mają obowiązek zachowania w tajemnicy wszystkich faktów, o których dowiedziały się w toku postepowania mediacyjnego. Należy również pamiętać, że strony nie mogą powoływać się przed sądem na propozycje ugodowe, propozycje wzajemnych ustępstw czy też inne oświadczenia, które zostały złożone w postępowaniu mediacyjnym.
Czy warto mediować?
Odpowiedź brzmi: TAK. Mediacja zyskuje na popularności i jest coraz chętniej wybieraną metodą rozwiązywania sporów. Skonfliktowane strony znajdują tu przestrzeń do prowadzenia konstruktywnego dialogu w bezpiecznej i przyjaznej atmosferze. Dzięki temu mają szansę na wyjaśnienie sobie spornych kwestii, poprawę wzajemnych relacji oraz nawiązanie porozumienia. Oczywiście jest wiele powodów, dla których warto skorzystać z mediacji, jednak na szczególną uwagę zasługuje tu kilka kwestii:
Podsumowując, mediacja pozwala zaoszczędzić nie tylko czas i pieniądze, ale też daje możliwość uniknięcia eskalacji konfliktu i stresu związanego z procesem sądowym. Dzięki umiejętnie prowadzonym rozmowom mediacja pozwala odkryć rzeczywiste źródła konfliktu, spojrzeć na problem z szerszej perspektywy i znaleźć możliwie najlepsze rozwiązanie. Można powiedzieć, że w mediacji ludzie na nowo uczą się ze sobą rozmawiać. Warto przy tym również podkreślić, że ugoda nie jest ani przegraną, ani oznaką słabości. Porozumienie to wspólny sukces uczestników postępowania mediacyjnego. Tu nie ma przegranych. Tu obie strony wygrywają. Każda ugoda jest lepsza od rozstrzygnięcia sądu, gdyż oparta jest na wspólnych ustaleniach stron, które są ekspertami we własnej sprawie. To właśnie jest istota mediacji.
